بخش دوم: راهنمای آماده سازی فایل برای چاپ

3) اضافه رنگ، برش، محدوده امن

قرارگیری عناصر، متون، تصاویر و لوگوها در فایل شما باید به گونه‌ای باشد که وقتی محصول نهایی در چاپخانه برش زده می شود، تصویر و متن مورد نظرتان دست نخورده باقی بماند. به این منظور همیشه باید برخی نواحی طرح خود را که ممکن است برش بخورد (معمولا از هر طرف 3 میلی‌متر)، از عناصر مهم خالی کنید و در عین حال رنگ پس‌زمینه را از هر طرف تا انتهای فایل ادامه دهید (اضافه رنگ) تا پس از برش بخشی از محصول بدون رنگ نباشد. همچنین علاوه بر در نظر گرفتن خط و محل برش، عناصر اصلی را از لبه‌های کار (محدوده یا حاشیه امن) فاصله دهید تا چنانچه فرایند برش با خطایی همراه بود، عناصر اصلی طرح شما آسیب نبیند. همچنین این کار به زیبایی طرح شما کمک می‌کند.

4) کیفیت مناسب تصاویر و فایل، رزولوشن

یکی دیگر از عوامل موثر در کیفیت چاپ،‌ کیفیت تصاویر به کار گرفته شده در طرح می‌باشد. پس همیشه سعی کنید از تصاویری با بهترین کیفیت در طرح خود استفاده کنید. کیفیت تصاویر در چاپ، رزولوشن Resolution نامیده می‌شود و با واحد نقطه در اینچ یا DPI سنجیده می‌شود.

کیفیت مناسب چاپ برای تصاویر 300 دی‌پی‌آی در اندازه یک به یک می‌باشد. مثلا برای چاپ مناسب یک عکس در اندازه 10 – 10 سانتیمتر شما به عکسی دقیقا با همین اندازه و رزولوشن 300 دی پی‌ آی نیاز خواهید داشت و چنانچه بخواهید چاپ بزرگتری داشته باشید، شما علاوه بر رزولوشن 300، نیاز به عکسی با ابعاد بزرگتر خواهید داشت. (هر چه یک تصویر از اندازه واقعی خود بزرگتر شود از رزولوشن و کیفیت آن کاسته خواهد شد).

در نهایت در نظر داشته باشید که علاوه بر کیفیت تصاویر موجود در طرح، فایل نهایی نیز باید کیفیت مناسب را داشته باشد. بدین معنا که رزولوشن فایل نهایی نیز حداقل باید 300 دی‌پی‌آی باشد. (هم فایل نهایی و هم محتوا باید کیفیت لازم را داشته باشند).

5) اندازه

رعایت اندازه درست و مناسب از موارد ابتدایی است که متاسفانه برخی طراحان به دقت رعایت نمی‌کنند. همیشه اندازه چاپی مورد نظر را با اندازه فایل طراحی و با رعایت اصول و محدودیت‌های چاپی، مطابقت دهید. مثلا اگر شما یک تراکت با اندازه A4 می‌خواهید، حتما باید اندازه فایل آن نیز A4 باشد و چنانچه اندازه فایل شما حتی با رعایت نسبت، مثلا A5 باشد، حتما در چاپ به مشکل خواهد خورد و اگر اندازه آن نیز بزرگ شود تا به A4 برسد، از کیفیت چاپ نهایی کاسته خواهد شد. (اندازه فایل خود را با دقت 1 میلی‌متر رعایت نمایید).

همچنین در نظر داشته باشید که اصول و محدودیت چاپی در اندازه کار شما تاثیر خواهند گذاشت. مثلا اندازه یک فایل A4 ،(297-210 میلی‌متر) می‌باشد و با در نظر گرفتن اضافه رنگ که در پیش گفته شد، اندازه فایل شما (214-301 میلی‌متر) باید در نظر گرفته شود. همچنین برای اطلاع از محدودیت‌های تولیدی و چاپی با ناظر چاپ خود هماهنگ باشید.

با آگاهی و رعایت موارد بالا و همچنین تهیه خروجی مناسب می‌توانید تقریبا مطمئن باشید که فایلی سالم و احتمالا چاپ مناسب خواهید داشت. اما نکاتی دیگری نیز هستند که با رعایت آنها، طرح و فایل بهتری خواهید داشت و در نهایت در چاپ، به ویژه چاپ افست، کیفیت بهتری را مشاهده خواهید کرد. در زیر به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

6) سیاه معمولی، سیاه اشباع

به‌کارگیری رنگ سیاه در طراحی برای مقاصد چاپی،‌ نکات کیفی و حرفه‌ای خود را دارد. نکات زیر را جهت داشتن بهترین کیفیت رنگ سیاه در چاپ را به یاد داشته باشید:برای نوشتار و عناصر کوچک در طرح خود حتما از سیاه تک رنگ استفاده کنید. (C:0 M:0 Y:0 K:100). اینکار باعث کیفیت این عناصر و جلوگیری از محو شدن لبه‌ها می‌شود. (استفاده از سیاه اشباع در این موارد باعث محو شدن لبه‌ها و احساس کم بودن کیفیت در این عناصر می‌شود).

چنانچه می‌خواهید از رنگ سیاه در سطوح بزرگ، یا نوشتار با اندازه خیلی بزرگ استفاده کنید بهتر است از سیاه چهاررنگ، یا به اصطلاح سیاه اشباع (C:60 M:40 Y:10 K:100) استفاده کنید تا رنگ سیاه بهتری داشته باشید. (استفاده از سیاه تک رنگ در این موارد باعث بور شدن رنگ سیاه مورد نظر می شود).

سیاه تک رنگ و سیاه اشباع تفاوت محسوسی با یکدیگر دارند. در سیاه تک رنگ،‌ برای بازنمایی رنگ سیاه تنها زینک سیاه به‌کار گرفته می‌شود و یک رنگ سیاه استاندارد حاصل می‌شود. اما در سیاه اشباع، از ترکیب سه رنگ دیگر در کنار 100 واحد رنگ سیاه معمولی، یک رنگ سیاه غنی و کاملا تیره حاصل می‌شود که هر کدام از این دو سیاه مزایا و معایب خود را دارند. با توجه به دو مورد بسیار مهم بالا و استفاده از تجربیات ناظران چاپ سعی کنید به صحیح‌ترین روش ممکن از این دو استفاده کنید.

7) فونت و نوشتار مناسب

در به‌کارگیری نوشتار و فونت در طراحی، به‌ویژه برای مقاصد چاپ موارد زیر را به یاد داشته باشید:حتما اندازه مناسب را به کار بگیرید. این اندازه حتما باید در تناسب با اندازه کار چاپی، حداقل اندازه قابل خوانش، رنگ و نوع فونت در نظر گرفته شود.

در فونت‌های فارسی، معمولا کوچکترین اندازه، که خوانش آن مشکلی نداشته باشد، اندازه 8 pt پوینت می‌باشد. این اندازه برای فونت‌های سیاه یا تیره در زمینه روشن می‌باشد. اگر می‌خواهید از رنگ فونت سفید یا روشن در زمینه رنگی استفاده کنید، اندازه آن را حداقل یک سایز بزرگتر انتخاب کنید، یعنی 9 pt پوینت. در نظر داشته باشید که اندازه ارائه شده برای فونت‌های استاندارد در نظر گرفته شده (فونت‌هایی بر پایه نسخ). برخی فونت‌ها ممکن است در این اندازه کوچکتر یا بزرگتر باشند.

فونت‌های انگلیسی معمولا کمی بزرگتر هستند و می‌توان با در نظر گرفتن موارد بالا از یک اندازه کوچکتر نیز استفاده کرد.

پیشنهاد می‌شود از فونت‌های تزیینی، به دلیل مشکل در خوانش، غیر رسمی بودن برای چاپ و بیش از حد نازک بودن در برخی قسمت‌ها خودداری نمایید.

نسبت فونت به اندازه کار را حتما در نظر بگیرید. وقتی یک محصول بزرگ می‌باشد، اجباری به بزرگتر کردن غیر معمول نوشتار وجود ندارد و برعکس چنانچه طراحی محصولی کوچک مانند کارت ویزیت در نظر دارید، تلاش کنید که حداقل اندازه خوانش را رعایت کرده و فونت‌ها را کوچک نکنید.

حتی‌المقدور از یک تک رنگ برای نوشتار استفاده کنید.از به‌کارگیری خط دور به‌ویژه خط دور چهار رنگ به شدت اجتناب کنید.

در انتهای طراحی نوشته‌ها را از حالت فونت خارج کنید تا در کامپیوترهای دیگر و مراحل بعدی چاپ به مشکل نداشتن فونت بر نخورید. (چگونگی تبدیل فونت به آبجکت در نرم‌افزارهای رایج در یک آموزش جداگانه ارائه خواهد شد).

8) Overprint

ویژگی اورپرینت (پر کردن زیر) از مهمترین مواردی است که درکیفیت عناصر سیاه و به‌ ویژه نوشتار مهم است و طراحان حرفه‌ای و آشنا با چاپ حتما آن را به‌ کار می‌گیرند.

به یاد داشته باشید که بسیار بهتر است نوشته‌ها و عناصر کوچک سیاه در زمینه رنگی، حتما Overprint شده باشند.

چنانچه Overprint در موارد بالا به‌کار گرفته نشده باشد،‌ ممکن است کناره‌های عناصر شما سفید باشد.

از این ویژگی با دقت استفاده کنید و از Overprint کردن رنگ‌های غیر از سیاه خودداری کنید، همچنین پس از پایان کامل طراحی، این ویژگی را اعمال کنید.

برای Overprint کردن آبجکت‌ها یا نوشته‌ها:در نرم‌افزار Illustrator: از منوی Windows گزینه Attributes را انتخاب کنید. یک پنل باز می‌شود، فونت یا آبجکت مورد نظر را انتخاب کنید و در پنل Attributes گزینه Overprint Fill را انتخاب کنید.

در نرم‌افزار Corel Draw: فونت یا آبجکت مورد نظر را انتخاب کنید، به منوی Object بروید و از آنجا گزینه Overprint Fill را انتخاب کنید.

در نرم‌افزار InDesign: از منوی Windows ، به زیرمنوی Output بروید و گزینه Attributes را انتخاب کنید. یک پنل باز می‌شود، فونت یا آبجکت مورد نظر را انتخاب کنید و در پنل Attributes گزینه Overprint Fill را انتخاب کنید.

در نرم افزار Photoshop: از پنل لایه‌ها (Layers)، لایه مورد نظر را انتخاب کنید و سپس از منوی کشویی بالای همین پنل و از میان استایل‌ها، گزینه Multiply را انتخاب کنید.